СУ ҚОЙМАЛАРЫНЫҢ ТҮПТІК ШӨГІНДІЛЕРІНІҢ СИЛИКАТТЫ-АЛЮМИНАТТЫ НЕГІЗГІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚОҢЫРЖАЙ КЛИМАТТАҒЫ АГРОЭКОЛОГИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ
DOI:
https://doi.org/10.52269/KGTD2531309Кілт сөздер:
кремнийдің мөлшері, алюминийдің мөлшері, түптік шөгінділер, рентгенфлуоресценттік спектрлік талдау, су қоймасыАңдатпа
Ұсынылған мақалада Қостанай облысы аумағында орналасқан Жоғарғы Тобыл және Қаратомар су қоймаларының жағалау аймақтарындағы түптік шөгінділерді зерттеу нәтижелері қарастырылған. Қыс мезгілінде теріс температура жағдайында мұз жамылғысының астынан түптік шөгінділер мен судан сынама алу әдістері сынақтан өткізілді, бұл алынған деректердің дәлдігін қамтамасыз етуге мүмкіндік берді.
Шөгінділердің құрылымын қалыптастыратын негізгі химиялық компоненттер кремний мен алюминий оксидтері екені анықталды. Бұл деректер қоңыржай климаттық белдеудегі тұщы су экожүйелеріне арналған бұрын жүргізілген зерттеулердің нәтижелерін растайды. Нәтижелер БҰҰ ЕЭК-тің трансшекаралық және халықаралық көлдерді мониторингтеу мен бағалау жөніндегі Басшылық қағидаттарының ұсынымдарына толық сәйкес келеді. Алынған деректер түптік жүйелердің сапасын бағалау кезінде анықтамалық база ретінде, сондай-ақ уыттылықты бағалау мен рентген-флуоресцентті спектроскопияны қолдана отырып қатты фазалық компоненттердің жедел экспресс-талдауын қамтитын экологиялық мониторингтің әдістемелік тәсілдерін әзірлеу үшін пайдаланылуы мүмкін. Қосымша ретінде, өңірдің аграрлық бағытын ескере отырып, зерттелген түптік шөгінділер органо-минералдық тыңайтқыштың әлеуетті көзі ретінде қызығушылық тудырады. Олардың құрамы мен құрылымы бұл шөгінділерді топырақтың құнарлылығын арттыру, бүлінген жерлерді рекультивациялау және агроценоздардағы қоректік элементтер тапшылығын толықтыру мақсатында қауіпсіз қайталама қолдану мүмкіндігін қарастыруға негіз болады.
