ЖЕРДІ ҚАШЫҚТЫҚТАН ЗОНДТАУ ӘДІСТЕРІН ПАЙДАЛАНА ОТЫРЫП, АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ АЛҚАПТАРЫНАН ДИФФУЗИЯЛЫҚ ЖЕР ҮСТІ АҒЫНЫНЫҢ ҚАРАТОМАР СУ ҚОЙМАСЫ СУЫНЫҢ САПАСЫНА ӘСЕРІН МОНИТОРИНГІЛЕУДІҢ НЕГІЗГІ ТӘСІЛДЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.52269/22266070_2024_3_108Кілт сөздер:
жерді қашықтықтан зондтау әдістері , ауылшаруашылық ластануы, планктон, цианобактериялар, NDMI, NDCI L1CАңдатпа
Мақалада биогендік элементтердің диффузды ағынын бағалаудың жаңа әдістемелік тәсілін NDMI, NDCI L1 есептелген индекстерін қолдана отырып, жердің спутниктік суреттерінің деректері негізінде алынған биогендік элементтердің ауылшаруашылық алқаптарынан Каратомар су қоймасының акваториясына түсуін талдау мысалында, растрлық суреттердің бақылау полигондарын бөліп көрсету арқылы, оларды құрлықтағы NDM және NDCI L1 көрсеткіштері бойынша су қоймасының акваториясында одан әрі индекстеу арқылы енгізу сипатталған. Бұл әдіс 2021-2023 жж. мамыр-қазан айларында жер үсті ағынымен биогендік элементтердің түзілуі мен түсуін бақылауға мүмкіндік берді және негізгі ластану көздерін анықтайды. Корреляциялық маңыздылық индекстерін есептеу NDMI, NDCI L1 индекстерінің қатынасын талдау кезінде алынған деректердің жоғары сенімділігін көрсетті. Жұмыс барысында қашықтықтан зондтау әдістерімен деректерді жинау және өңдеу бойынша нормативтік талаптар мен ғылыми ұсыныстар зерделенді.
Болашақта бұл әдістемені лотикалық және лентикалық экожүйелерге жататын жер үсті су объектілерінің әртүрлі топтарының суларының биогендік элементтерімен ластануының алдын алу немесе төмендету тетіктерін құру мақсатында ЖҚЗ құралдарын пайдалана отырып, антропогендік немесе техногендік сипаттағы биогендік элементтердің диффузиялық ағынын бақылаудың автоматтандырылған жүйесін құру үшін негіз бола алады.
