ҚОСТАНАЙ ЖЫЛҚЫ ТҰҚЫМЫНДАҒЫ ЗАУЫТТЫҚ АТАЛЫҚ ІЗДЕРІН ЖЕТІЛДІРУ
DOI:
https://doi.org/10.52269/22266070_2024_4_62Кілт сөздер:
асыл тұқымды тұқымдар, генотип, асыл тұқымдық және спорттық қасиеттер, айғырларАңдатпа
Мақалада Қостанай тұқымды жылқыларды жетілдіру жөніндегі көпжылдық жұмыстың нәтижелері келтірілген. Әр түрлі генотиптегі жылқылар көрнекті ата-бабалардан, тұқымның жетекші зауыттық аталық іздерінен , асыл тұқымды белгілердің жақсы дамуымен ерекшеленетіні анықталды. Қостанай жылқылары 1951 жылы сынақтан өткен сәттен бастап осы уақытқа дейін тұқымда селекцияланатын белгілерді жақсартуға, бекітуге және одан әрі жетілдіруге бағытталған зоотехникалық іс-шаралар кешенін көздейтін аталық із әдісімен өсіруді қабылдау негізінде дамудың барлық кезеңінде жетілдірілуде.
Талдау көрсеткендей, әр түрлі аталық із өкілдері өнімділік белгілері бойынша және асыл тұқымдық құндылығы бойынша мәндерде айтарлықтай ерекшеленбеді. Өнімділіктің барлық дерлік негізгі белгілері бойынша қазіргі замандағы жылқы тұқымының аталық айғырлары аталық із әдісі негізінде өсірілмеген айғырлары орташа асыл тұқымды құндылықтарымен салыстырғанда артықшылыққа ие болды және оларды жалғастырушылар ретінде тағайындауға болады. ретінде
2009 жылы туылған Преферанс 5 және 2006 жылы туылған Наурызтой 9 айғырларды ұрпақтарының сапасы бойынша бағалау негізінде екі жаңа аталық іздерін жетілдіру негізі қаланды. Жоғарыда аталған бағаланатын асыл тұқымды айғырлардар асыл тұқымды және спорттық қасиеттері бойынша айрықша құндылыққа ие, аталық із әдісі негізінде өсірілмеген құрдастарынан асып түседі, яғни бұл Қостанай тұқымды жылқылардың жалпы жай-күйі мен даму көрсеткішін көрсетеді.
Асыл тұқымды өсіру кезінде Қостанай тұқымды жылқыларды жетілдірудің негізгі әдісі-селекцияланатын белгілерді жақсартуға, бекітуге және одан әрі жетілдіруге бағытталған зоотехникалық іс-шаралар кешенін көздейтін желілер бойынша өсіру.
