ЖАЙЫЛЫМДАҒЫ ӨСІМДІК ЖАМЫЛҒЫСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫН ЖАҚСАРТУДАҒЫ ШӨП ҚОСПАЛАРЫНЫҢ РӨЛІ
DOI:
https://doi.org/10.52269/Кілт сөздер:
жем-шөп базасы, жердің тозуы, жайылым, шөп қоспалары, жер өнімділігі, климатАңдатпа
Мақалада Қостанай облысы жағдайында поливидті агрофитоценоздардың өнімділігін зерттеу мақсатында жүргізілген зерттеу нәтижелері келтірілген. Жайылым өнімділігін арттыру үшін дәнді-бұршақты шөп қоспаларын қолдануды қамтитын далалық тәжірибелерді жүргізу әдістемесі сипатталған. Жауын-шашын мен ауа температурасының орташа айлық көрсеткіштерін қамтитын 2024 жылдың вегетациялық кезеңіндегі метеорологиялық деректер келтірілген.
Жұмыс аясында топырақтың агрохимиялық талдаулары жүргізілді, оның нәтижелері бойынша бақылау (тозылған) учаскелеріндегі гумустың мөлшері 3,65% құрады. Дәнді-бұршақты шөп қоспаларының өсу тығыздығы мен шөптің биіктігін өлшеу, сондай-ақ шөптерді түрлік құрамы бойынша шабу, өлшеу және бөлшектеу әдісімен өнімділікті есепке алу орындалды. Ауа құрғағанға дейін кептірілген үлгілер өнімділікті анықтау үшін пайдаланылды. Өсімдіктердің фотосинтетикалық белсенділігі өсімдіктердің азотпен қоректену деңгейін далалық диагностикалауға арналған N-tester SPAD 502 Plus Chlorophyll Meter құралын пайдалана отырып, хлорофилл құрамы бойынша экспресс әдісімен бағаланды.
Зерттеу нәтижесінде ең үлкен өнімділікті дәнді-бұршақты шөп қоспасы көрсетті, оның ішінде еркекшөп, ешкі-шөбі және қылтықсыз арпабас – гектарына 45,2 центнер жасыл масса және 31,9 центнер құрғақ зат. Хлорофилл құрамының ең үлкен мәндері (35-42 SPAD бірлігі шегінде) шөп қоспаларының дәнді компоненттерінде байқалды, бұл олардың жоғары өнімділігімен де байланысты болды.
