ТОПЫРАҚТЫҢ ҚҰНАРЛЫЛЫҒЫ МЕН ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫН ЖАҚСАРТУ ҮШІН ТЫҢАЙТҚЫШ РЕТІНДЕ АҒЫНДЫ СУЛАРДЫҢ ЛАЙЛЫ ТҰНБАЛАРЫН ҚОЛДАНУ
DOI:
https://doi.org/10.52269/22266070_2022_2_28Кілт сөздер:
ағынды сулардың тұнбалары, тыңайтқыш, қалдықтарды қайта өңдеу, ауыр металдар, амарантАңдатпа
Фосфор мен азоттың жоғары концентрациясының болуына байланысты ағынды сулардың лайлы тұнбалары жақсы тыңайтқыш болып табылады. Лайлы тұнбалар топырақтағы гумустың дефицитсіз тепе - теңдігін сақтауға көмектесетін қосымша резервке айналуы мүмкін. Бұл мақалада күңгірт қоңыр тоыпрақта жүргізілген шағын мөлтекті тәжірибенің нәтижелері берілген, зерттеуде лайлы тұнбалардан жасалған органикалық тыңайтқыштың әр түрлі дозаларының күңгірт қызыл амарант егілген топырақтың агрохимиялық көрсеткіштеріне әсері зерттелген. Күңгірт қызыл амаранттың вегетациялық мерзімінің әртүрлі кезеңдеріндегі нитратты азот, жылжымалы фосфор, жылжымалы калий және органикалық заттардың көрсеткіштері зерттелді. Қолданылған органикалық тыңайтқыш қолданылған нұсқаларда көктеу кезеңінде нитратты азоттың көрсеткішін 6 есеге, жылжымалы фосфорды 3 есеге арттырды. Сондай-ақ топырақтағы ауыр металдардың мөлшеріне талдаулар жүргізіліп, оның нәтижелері бойынша лайлы тұнбалардан алынған органикалық тыңайтқыш қолданғаннан кейін топырақтағы ауыр металдардың мөлшері ШРК мәндерінен аспайтындығы анықталды. Зерттеу нәтижелері бойынша органикалық тыңайтқышты қолдануға ұсынылатын доза 10 т/га құрады, бұл нұсқада топырақтың химиялық құрамын жақсартуға айтарлықтай әсер байқалды. Органикалық тыңайтқышты енгізу дозасын одан әрі арттыру практикалық жағынан орынсыз және ауыр металдардың жиналу қаупін тудырады.
