ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН СУАРМАЛЫ МАССИВТЕРІНІҢ МЫСАЛЫНДА, ЖЕРДІ ҚАШЫҚТЫҚТАН ЗОНДЫЛАУ ДЕРЕКТЕРІНІҢ СПЕКТРАЛЬДЫ ИНДЕКСТЕРІНІҢ ДИНАМИКАСЫ

Аңдатпа

Мақалада мұрағаттық спутниктік мәліметтерді пайдалана отырып, далалық және қашықтықтан бақылау жұмыстарының нәтижелері берілген. LandSat-8 спутниктерінің мәліметтерін өңдеу мысалдары көрсетілген. Зерттеудің мақсаты – суармалы алқаптарды бақылаудың және топырақтың тұздылығын бағалаудың балама әдісін анықтау. Зерттеу шеңберінде Абай облысы, Семей ауданының суармалы жерлердің жүргізілген тұзды зерттеудің жерүсті деректері пайдаланылды. Жиналған спутниктік суреттер өңделді, интерпретацияланды және қажетті деректер кейіннен геодеректер базасына енгізе отырып алынды. Спутниктік суреттерді өңдеу үшін лицензияланған ArcMap 10.4 бағдарламалық құралы пайдаланылды. NDVI және SAVI өсімдік жамылғысының индекстері топырақтың тұздылығы туралы жер бетіндегі деректермен төмен корреляцияны көрсетті. NDSI тұздылық индекстері SI4, SI9 да топырақтың тұздылығы туралы жер бетіндегі деректермен төмен корреляцияны көрсетті. NDSI мәндері өсімдік жамылғысының индексіне симметриялы қарама-қарсы. PSS1 формуласы (Топырақтың тұздылығын болжау 1) жердегі деректермен төмен корреляцияны (r²=0,1) көрсетеді. Ыстамбұл техникалық университетінің ғалымдары көп сызықты регрессия көмегімен анықталған PSS2 (Топырақ тұздылығын болжау 2 - Топырақ тұздылығын болжау 2) жердегі деректермен жақсы корреляцияны (r²=0,87) көрсетті. Осы формула негізінде Абай облысы, Семей ауданындағы суармалы жерлердің тұздану картасы жасалды. Тұзданған аумақтың ауданы шамамен 1891 км2 (5%), әлсіз тұздылығы 2197 км2 (5,9%), тұздылығы жоқ 33002 км2 (88%) болды.