МУҒАЛЖАР ТҰҚЫМЫНЫҢ ЕРТІС ЗАУЫТТЫҚ ТИПІ МЕН АТАЛЫҚ ІЗДЕРІН ҚҰРУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЕТ-СҮТ ӨНІМДІЛІГІ

Авторлар

  • Акимбеков Амин Ричардович «Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті» КЕАҚ
  • Ускенов Рашит Бахитжанович «С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті» КЕАҚ
  • Исхан Кайрат Жалелұлы «Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті» КЕАҚ
  • Орыналиев Корганбай Алласбаевич «Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті» КЕАҚ

DOI:

https://doi.org/10.52269/KGTD2531118

Кілт сөздер:

тұқым, өлшемдер, тірі салмақ, аталық із, сүттілік, сойыс шығымы, ет ұшасы

Аңдатпа

1998 жылы Қазақстан ғалымдары мен мамандарының селекциялық-асылдандыру жұмыстары нәтижесінде жабы типіндегі қазақ жылқыларын таза тұқымды әдіспен өсіру және жетілдіру негізінде муғалжар жылқы тұқымы құрылды. Муғалжар тұқымды жылқылар негізгі қазақ жылқыларынан тірі салмағының жоғары болуымен және ірі өлшемдерімен ерекшеленеді. Тұқым қалыптастыру барысында алғаш рет отандық табындық жылқы шаруашылығында зоотехникалық тәжірибеде ғалым-көнекөз С. Рзабаев жоғары өнімді Зубр мен Бархат айғырларының зауыттық аталық іздерін құрып, КСРО Министрлігіне бекіткен. Бұл аталық іздердің әлемде баламасы жоқ. Муғалжар тұқымды жылқылар жабы типіндегі қазақ жылқыларымен салыстырғанда ірі дене өлшемдері мен тірі салмаққа ие: айғырларының өлшемдері 145-153-185-20,0 см, салмағы 520 кг, биелері тиісінше 143-151-182-19,5 см, салмағы 490 кг. Муғалжар тұқымының экстерьерлік артықшылықтарына: ірілігі, дене бітімінің үйлесімділігі, мықты конституциясы, сүйектілігі, аяқтарының дұрыс құрылысы және жақсы түктілігі жатады.
Тұқымды жетілдіру барысында бірнеше жоғары өнімді типтер мен зауыттық линиялар құрылды, олардың ішінде Ертіс зауыт типі мен Заман және Бақай аталық іздері бар.

Автор өмірбаяндары

  • Акимбеков Амин Ричардович, «Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті» КЕАҚ

    ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы

  • Ускенов Рашит Бахитжанович, «С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті» КЕАҚ

    ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаты, қауымд. профессор

  • Исхан Кайрат Жалелұлы, «Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті» КЕАҚ

    ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаты, профессор

  • Орыналиев Корганбай Алласбаевич, «Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті» КЕАҚ

    ауыл шаруашылығы ғылымдарының магистрі

Қосымша файлдар

Жарияланды

2025-10-02

Журналдың саны

Бөлім

Ауыл шаруашылығы ғылымдары