АҚМОЛА ОБЛЫСЫ ЖАҒДАЙЫНДА ЕГІЛГЕН ҚАРАҚҰМЫҚ БИОМАССАСЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Аңдатпа

Мақалада қарақұмық өсімдіктерінің (Fagopyrum esculentum Moench) вегетациялық кезеңіндегі биологиялық массасының даму динамикасын зерттеу нәтижелері берілген. Қарақұмық өсімдіктерінің өсуінің негізгі спецификалық белгілерінің бірі онтогенез процесінде вегетативтік және генеративті даму фазаларының үйлесуі болып табылады. Көптеген зерттеушілердің пікірінше, вегетативті және генеративті органдардың дамуындағы параллельдік аналық бездер мен гүлдердің дамуы үшін қоректенудің болмауының негізгі себебі болып табылады, бұл ақыр соңында өнімділік деңгейіне әсер етеді. Мұның салдары өсімдіктердің қолайсыз экологиялық жағдайларға жоғары сезімталдығы және қарақұмық өнімділігінің төмен деңгейі мен тұрақсыздығы болуы мүмкін. Қарақұмықтың толық өніп шығуынан басталып, жемістердің 75 пайызы пісіп жетілуіне дейінгі жалпы вегетация кезеңі он күнге екі құрамдас бөлікке бөлінді. Алғашқы үш онжылдық (өнуден гүлдену кезеңіне дейін) вегетативті кезеңді, алты онжылдық (гүлдеу басынан толық пісуге дейін) генеративті кезеңді құрады. Зерттеу барысында қарақұмық үлгілері (сорттары, тұқымдық материалы) фазааралық кезеңдердің ұзақтығы мен құрылымы бойынша зерттелді. Қарақұмық өсімдіктерінің биологиялық массасының қалыптасуының жалпы заңдылықтары анықталды. Жапырақ бетінің қалыптасу динамикасы, өркеннің түзілуі, тармақталу аймақтары және жеміс түзілу динамикасы анықталды. Биомассаның даму дәрежесі мен өсімдік өнімділігінің жалпы деңгейі арасында байланыс орнатылды. Өсімдіктердің тармақталу аймақтарында жоғары жапырақты және максималды астық өнімділігі бар пішіндерді біріктіретін перспективалы асыл тұқымды материал анықталды.