АУТИСТІК СПЕКТРДІҢ АУРУЛАРЫ БАР БАЛАЛАРДЫ ТƏРБИЕЛЕП ОТЫРҒАН АНАЛАРДЫҢ ӨМІРГЕ ТӨЗІМДІЛІГІН ЗЕРТТЕУ
Кілт сөздер:
өміршеңдік, белсенділік, бақылау, тəуекелді қабылдау, ана, аутизм спектрінің бұзылуыАңдатпа
Мақалада аутистік спектрдің аурулары (АСБ) бар балаларды тəрбиелеп отырған аналардың өмірге төзімділігін жəне басқа да тұлғалық ерекшеліктерін зерделеуге бағытталған екі зерттеудің нəтижелері қарастырылады. Біріншісі – АСБ бар балаларды тəрбиелеп отырған аналардың
жəне даму ерекшеліктері жоқ балаларды тəрбиелеп отырған аналардың өміршеңдігін салыстыру жалпы іріктеуден өткен 36 үлгісінде жүргізілді. Муддидің өмірге төзімділігінің модификацияланған тесті; "мінез – құлықтың өзін-өзі реттеу стилі-98" сауалнамасы; К.Карвердің, М. Шейердің, Дж.
Вайнтрауба; Р. МакКрае мен П. Костаның "үлкен бестіктің" бес факторлы жеке сауалнамасы. Корреляциялық талдау АСД бар балаларды тəрбиелеп отырған аналардағы өміршеңдік пен күрес мінез-құлқының компоненттері арасындағы байланысты анықтауға мүмкіндік берді. Бұл топ "тəуекелді қабылдау" сияқты өміршеңдік компоненті мен "позитивті қайта құру жəне жеке өсу" мінез-құлық стратегиясы арасындағы тікелей байланысты анықтады, яғни олар жағдайды қабылдайды жəне осыған байланысты оны оң жолмен қайта қарастыруға тырысады. Екінші зерттеуге
АСД балалары бар 14 ана қатысты жəне олар қолданылды: Эйзенк тесті (EPI), Дембо-Рубинштейннің жеке басының өзін-өзі бағалауын диагностикалау əдісі (а.м. Приходшылардың модификациясында) жəне авторлық сауалнама. Сонымен бірге, аналардың 36%-ында экстраверсияның орташа деңгейі анықталды, яғни AСБ бар балаларды тəрбиелейтін ата-аналар "жабық" жəне
интроверттелген деген пікірлер біздің зерттеуімізде расталмады. Аналар, негізінен, балаларының денсаулығы сияқты олардың жағдайы мен жеке қасиеттерін жеткілікті түрде бағалайды,алайда олар баланың құрдастарымен қарым-қатынасына алаңдайды.
Жалпы, АСБ бар балаларды тəрбиелеп отырған отбасыларда бейімделу жолдарын дамыту қажеттігін көрсетті.
