СОЛТҮСТІК ҚАЗАҚСТАННЫҢ ШОҚЫЛЫ-ЖАЗЫҚ ДАЛАСЫНДА СҮРЛЕМДІ ҚАНТ ҚҰМАЙЫН АГРОКЛИМАТТЫҚ АУДАНДАСТЫРУДЫҢ АСА МАҢЫЗДЫ АСПЕКТІЛЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.52269/22266070_2023_1_96Кілт сөздер:
қант құмайы, шоқылы-жазық дала, агроклиматтық аудандастыру, жауын-шашын, аязсыз кезең, үсік, жылу ресурстарыАңдатпа
Мақалада Ақмола облысы аумағының 30 жылдық кезеңдегі агроклиматтық жағдайларын талдау нәтижелері көрсетілген. Әр түрлі ауылшаруашылық аймақтарының климаттық ресурстарына негізделген сүрлем құмайларын енгізу мүмкіндіктері зерттелді.
Далалық тәжірибелер 2020-2022 жылдары Ақмола облысының "Элит" оқу-ғылыми-өндірістік кешенінде жүргізілді. Нәтижелер қант құмайының Капитал сортына сәйкес көрсетілген.
Аймақ аумағында жазғы кезеңде жауын-шашынның түсу ерекшелігі байқалады. Ең көп мөлшері 29,7 ... 32,0% шілде айында түсті. Құмайдың фазааралық кезеңдерін айлар бойынша жауын-шашынмен салыстыру жүргізілді. Суды тұтынудың маңызды кезеңі - "түтікке шығу" шілде айындағы ең жоғары түскен жауын-шашынмен сәйкес келеді.
Ауылшаруашылық аймақтары бойынша биологиялық қол жетімді жылу ресурстары қант құмайын өсіру үшін жеткілікті. Аңызақтардың әсері зерттелді, олардың ұзақтығы "балласт" температурасымен өлшенеді, олар тек аймақтың оңтүстік бөлігінде қант құмайы үшін маңызды болды. Көктемнің аяғында және күздің басындағы үсіктен өсімдіктердің зақымдану ықтималдығы есептелді.
Солтүстік Қазақстанның шоқылы-жазық даласының ауыл шаруашылығы аймақтарының агроклиматтық ресурстары айтарлықтай ерекшеленеді, бұл ерте пісетін және орташа пісетін сорттар мен будандарды өсіруге мүмкіндік береді.
